MIASTO » Historia

Już w czasach prehistorycznych, a dokładniej w środkowej epoce kamienia, mezolicie (8000 – 4800 p.n.e.), ludzie zamieszkiwali okolice Wronek. Dowodzą tego wykopaliska przeprowadzone na Borku, w czasie których w pobliżu lewego brzegu Warty znaleziono krzemienne grociki strzał do łuku.

Pierwszy zapis dotyczący Wronek pojawił się w 1279 roku. Kronikarze wymieniają również rok 1348, w którym we Wronkach król Polski Kazimierz Wielki spotkał się z margrabią brandenburskim – Ludwikiem Wittelsbachem.

W XIII i XIV wieku głównie dzięki atrakcyjnej lokalizacji (przy szlaku wodnym, jakim była Warta oraz szlaku drogowym: Poznań – Szczecin) nastąpił rozwój gospodarczy miasta. Dowodzi tego dokument z 1390, w którym wymienia się znajdującą się we Wronkach komorę celną, osiągającą dla miasta spore zyski.

Wronki stanowiły wówczas własność królewską, oddaną w dzierżawę rodom szlacheckim. Dopiero w 1515 miasto stało się własnością prywatną, należącą do bogatego i wpływowego rodu wielkopolskiego Górków. W 1592 r. Wronki zostały sprzedane rodzinie Czarnkowskich herbu Nałęcz. Kolejnymi właścicielami byli: Kostkowie (w XVII wieku), Łęccy, Koźmińscy (w XVIII wieku) i Dzieduszyccy (w XIX) wieku. Ostatnimi właścicielami miasta byli Grabowscy.

W 1793 r. nastąpił II rozbioru Polski, w wyniku którego cała Wielkopolska, a więc również Wronki, znalazła się pod zaborem pruskim. Wielkopolanie na ponad sto lat stracili swobody obywatelskie oraz zostali poddani uciskowi i germanizacji ze strony zaborcy. Polacy zachowali swoją tożsamość narodową i zakładali różnego rodzaju organizacje, które pobudzały ich patriotyzm i poczucie polskości. Również we Wronkach miało miejsce to zjawisko. Powołano do życia takie organizacje jak: Towarzystwo Przemysłowe, Towarzystwo Czytelni Ludowych, towarzystwa sportowe – np. Wroniecki Klub Cyklistów „Sokół”. Także ożywiło swoją działalność liczące kilka wieków Bractwo Kurkowe. Olbrzymim sukcesem było powołanie w 1857 r. najstarszej w Polsce Ochotniczej Straży Pożarnej.

Od połowy XIX stulecia nastąpiło w mieście spore ożywienie gospodarcze. Przyczyniło się do tego zwłaszcza wybudowanie i uruchomienie w 1848 r. linii kolejowej Poznań – Szczecin. W 1894 r. powstało również jedno z największych w Polsce więzień, a ślad za tym przyjechała do Wronek duża ilość niemieckich urzędników.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. mieszkańcy Wronek powoływali do życia zespoły muzyczne (szczególnie chóry), drużyny harcerskie i kluby sportowe. Także istniejący już od dawna „Sokół” i Bractwo Kurkowe wznowiły ożywioną działalność. Również pod względem gospodarczym Wronki odnosiły spore sukcesy. Największym wówczas pracodawcą była Fabryka Przetworów Kartoflanych. Obecnie największym zakładem pracy we Wronkach, zatrudniającym około 2 tysiące osób, jest szeroko znana w całej Polsce firma produkująca sprzęt AGD – Amica.
Źródło: wikipedia.org

 

Jeśli interesuje Cię szersza historia naszego miasta, zapraszamy do konkretnych działów:




NAJWAŻNIEJSZE DATY W DZIEJACH MIASTA:

1271 – Wronki uzyskują prawa miejskie;
1279, 1280 – dekrety Przemysła II nadające dominikanom we Wronkach określony obszar ziemi do pobudowania kościoła i klasztoru wraz ze specjalnymi przywilejami;
1298 – z dokumentu biskupa poznańskiego Andrzeja Szymonowicza dowiadujemy się, że prawdopodobnie już w XI wieku we Wronkach istniał kościół farny;
1316 – Wronki zostają złupione przez Brandenburczyków;
1348 – spotkanie we Wronkach króla Kazimierza Wielkiego z Ludwikiem Brandenburskim; przebywający w naszym mieście król rozpatruje spór pomiędzy klasztorem w Łęknie koło Wągrowca a skarbem koronnym;
1358 – w mieście władzę sprawuje wójt Adalbert;
1388 – posiedzenie sądu królewskiego we Wronkach;
1394 – sesja wyjazdowa poznańskiego sądu ziemskiego we Wronkach w sprawie łowczego Andrzeja Paszkowskiego przeciwko młynarzowi Piotrowi o 6 grzywien;
1420 – proces pomiędzy plebanem a radą miejską o wyłączne prawo powoływania nauczyciela szkoły parafialnej;
1458 – Wronki wystawiają 10 wojowników na wojnę z Zakonem Krzyżackim;
1505 – Aleksander Jagiellończyk zastawia Wronki za pożyczkę 11 tysięcy florenów od Łukasza Górki;
1515 – Zygmunt Stary przekazuje Łukaszowi Górce i jego prawnym następcom na dziedziczną własność miasto Wronki;
1576 – miasto płaci skarbowi królewskiemu 68 florenów i 26 groszy podatku;
1591 – powstanie cechu szewców;
1592 – miasto przechodzi na własność rodu Czarnkowskich;
1603 – zburzony zostaje klasztor;
1606 – powstanie cechu browarników;
1631 – Wronki zamieszkuje 800 osób; 155 domów mieszkalnych;
1632 – powstanie cechu kuśnierzy;
1651 – powstanie cechu garncarzy;
1646 – 10 marca król Władysław IV Waza nadaje miastu prawo odbywania dwóch jarmarków corocznych oraz cotygodniowego targu w poniedziałki, powstanie Bractwa Kurkowego na podstawie przywileju Władysława IV;
1657 – miasto zostaje doszczętnie spalone przez wojska szwedzkie;
1660 – poświęcenie kościoła farnego po odbudowie;
1662 – zakaz sprzedaży piwa miejskiego chłopom pod karą więzienia;
1674 – skazano na stos ostatnie czarownice: Zofię Paprocinę, Łucję Świniarkę i Katarzynę Młynarkę;
1711, 1712, 1715, 1764, 1780
– wielkie pożary będące następstwem prowadzonych wojen niszczą miasto;
1768 – bitwa pod Wronkami pomiędzy oddziałami konfederatów barskich a wojskami rosyjskimi;
1778 – powstanie parafii ewangelickiej;
1784 – burmistrzem była Marcin Baron;
1785 – Wronki liczą 850 mieszkańców, w mieście jest 190 domów mieszkalnych; burmistrz Krzysztof Mika podał do publicznej wiadomości zamiar wytyczenia Rynku;
1793 – Wronki przechodzą pod władanie Prus;
1794 – Pierwszy murowany budynek mieszkalny; w mieście znajdują się: ratusz, szkoła żydowska, kościół katolicki, klasztor, szpital – przytułek, zbór ewangelicki; Wronki liczą 912 mieszkańców;
Rzemieślnicy: 42 szewców, 34 sukienników, 22 krawców, 20 kuśnierzy, 16 rzeźników, 14 garncarzy, 13 gorzelników, 7 piekarzy, 5 młynarzy. Ponadto: 3 bednarzy i stolarzy, 2 szklarzy, kowali i guzikarzy oraz rzeźbiarz, kapelusznik, kotlarz, drukarz tkanin, farbiarz płótna, folusznik, cieśla, mydlarz, cegielnik, rymarz, garbarz, murarz, muzykant, stróż nocny i kat, 3 szynkarzy, 2 oberżystów, 2 kupców kolonialnych i 2 handlarzy suknem.
Wronki posiadają okazały most łączący miasto z folwarkiem Nietrzeba (dzisiejszy Zamość) oraz 6 mostów mniejszych; wyposażenie straży pożarnej stanowią: 8 ożogów, 2 kadzie i 2 drabiny;
1799 – 1368 mieszkańców, liczba szynkarzy wzrasta do 16;
1805 – kra lodowa niszczy most drewniany przez Wartę;
1812 – Wronki liczą 1423 mieszkańców;
1813 – od 9 do 15 lutego przez Wronki wycofują się wojska napoleońskie;
1822 – dwa wielkie pożary (11- 12 sierpnia; 17 – 20 września) prawie całkowicie niszczą miasto;
1830 – początek usuwania języka polskiego z życia publicznego;
1831 – rozpoczęły się prace przy brukowaniu Rynku; Wronki liczą 2081 mieszkańców;
1832 – zakończono prace nad podwyższeniem i brukowaniem Rynku;
1837 – Wronki zamieszkuje 2252 osoby, w mieście funkcjonują 3 szkoły: katolicka, ewangelicka i żydowska;
1838 – zlikwidowany zostaje klasztor;
1841 – powstanie poczty konnej;
1845 – w mieście jest 215 domów, które zamieszkuje 2276 osób; rozpoczęto budowę linii kolejowej oraz mostu kolejowego przez Wartę;
1847 – 1 marca burmistrzem zostaje Niemiec Volmann;
1848 – 1 lipca zakończono budowę linii kolejowej oraz mostu, 10 sierpnia pierwszy pociąg wjeżdża na stację Wronki, w mieście epidemia cholery, we Wronkach utworzono ekspedycję pocztową I klasy;
1849 – nad Wartą odkryto pokłady węgla brunatnego, miasto liczy 2298 mieszkańców;
1852 – na Rynce powstaje nasycalnia progów kolejowych;
1857 – 30 grudnia magistrat powołuje do życia Ochotniczą Straż Pożarną;
1858 – burmistrzem Wronek zostaje Otterson z Rogoźna, który tę funkcję pełnił 50 lat;
1861 – wybucha epidemia ospy, inwazja szczurów na miasto;
1862 – rozpoczęto budowę szos w kierunku Szamotuł, Czarnkowa i Pniew;
1867 – wybucha epidemia tyfusu;
1868 – oddanie do użytku nowego mostu drewnianego dla ruchu pieszego i kołowego;
1870 – zakończono budowę dróg w kierunku Szamotuł, Czarnkowa i Pniew;
1871 – Wronki liczą 2543 mieszkańców;
1875 – powstaje polski Bank Ludowy działający do dnia dzisiejszego;
1877 – powstaje fabryka butów;
1878 – epidemia szkarlatyny – umiera 300 osób;
1879 – Wronki otrzymują sąd grodzki;
1882 – we Wronkach powstaje Towarzystwo Czytelni Ludowych;
1884 – zakończono budowę nowej szkoły – dzisiejsza SP nr 1;
1885 – rozpoczęto budowę chodników oraz wybrukowano wszystkie ulice w mieście, które zaczęły oświetlać lampy naftowe, powstaje wielka cegielnia przy ulicy Sierakowskiej;
1886 – oddanie do użytku krochmalni i syropiarni „Kwilecki i Potocki”;
1889 – rozpoczęcie budowy więzienia;
1894 – zakończenie budowy więzienia;
1895 – ludność miasta przekroczyła liczbę 3 tysięcy, 271 domów mieszkalnych, powstaje Urząd Podatkowy;
1897 – w podwórzu domu przy Rynku wywiercono pierwszą studnię artezyjską;
1900 – XX wiek powitało 4041 wronczan;
1903 – powstaje Kółko Rolnicze;
1904 – firma Hermann Poege z Chomnitz wybudowała elektrownię miejską na prąd stały;
1905 – rozpoczęto budowę linii kolejowej do Międzychodu;
1906 – strajk dzieci szkolnych odzewem na zarządzenie władz pruskich o nauce religii w języku niemieckim;
1907 – skanalizowano rów miejski biegnący od kościoła ewangelickiego, za domami po prawej stronie ulicy Poznańskiej w kierunku Warty, powstaje Polski Klub Cyklistów;
1908 – na Rynku wywiercono drugą studnię artezyjską;
1910 – zakończono budowę Ratusza przy ulicy Ratuszowej oraz gmach poczty przy ulicy Poznańskiej, Wronki liczyły 4820 mieszkańców i posiadały 360 domów z cegły krytych dachówką;, ludność niemiecka stanowi 44,5% populacji miasta;
1911 – rozpoczęto budowę wodociągów miejskich, powstaje Towarzystwo Śpiewu „Lutnia”;
1913 – zakończono wodociągowanie Wronek za sumę 350 tys. marek, utworzenie Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”;
1918 – 11 listopada powstaje we Wronkach Rada Robotnicza i Żołnierska;
12 listopada przejęcie władzy w mieście przez Polaków, ścięcie lipy cesarskiej na Placu Wolności i obalenie pomnika Wilhelma I;
– 30 grudnia oddziały powstańców rozbrajają załogę więzienia oraz niemiecki dywizjon artylerii stacjonujący w mieście;
1922 – we Wronkach czynne były następujące przedsiębiorstwa:
– Wielkopolskie Zakłady Przetworów Kartoflanych,
– Fabryka Parkietów i Podwalin Kolejowych,
– Parowa Fabryka Mydła i Świec Lipieckiego,
– Cegielnia i Huta Szkła Wendlandta i Klurkowskiego,
– Cegielnia Janiszewskiego, Mazura i Czabańskiego,
– Cegielnia „Wronki” oraz 3 parowe tartaki, elektrownia, mleczarnia, fabryka szczotek, skrzyń i papy, zakłady wyrobów z wikliny i rafii, 2 destylarnie wódek i likierów, młyn parowy, fabryka kleju i fabryka wyrobów cementowych;
1924 – założone zostają 2 drużyny harcerskie: męska i żeńska;
1926 – Wronki liczyły 4997 mieszkańców, zakończono częściową kanalizację miasta, zarejestrowano pierwszych 12 rowerów, 6 pojazdów mechanicznych oraz 6 radioodbiorników;
1928 – liczba rowerów wzrosła do 265;
1929 – zmarł Cyryl Sroczyński, pierwszy burmistrz Wronek w niepodległej Polsce,
– 890 odbiorców energii elektrycznej, 3850 odbiorców wody wodociągowej,
– otwarcie pierwszej linii autobusowej Wronki – Ostroróg – Szamotuły;
– pierwsze 2 taksówki;
– powstaje Miejski Urząd Bezpieczeństwa i Porządku publicznego;
1930 – we Wronkach było: 21 sklepów z towarami kolonialnymi, 5 składów z kaszą i mąką, 1 sklep z nabiałem i 9 restauracji;
1931 – po mieście jeździ 14 samochodów osobowych, 4 ciężarówki i 4 motocykle;, działa piłkarski klub sportowy „Wrona”;
1934 – powstaje Klub Sportowy „Kresowianka”;
1939 – 5 września od strony Zamościa wkraczają Niemcy,
– pierwsze wysiedlenia Polaków,
– nazwę Wronki zmieniono na Wronke;
1940 – masowe wysiedlanie Polaków;
1943 – nazwę miasta zmieniono na Warthestadt;, wroniecka grupa oporu podpala budynki niemieckiej fabryki tkackiej;
1945 – 25 stycznia do Wronek wkraczają wojska rosyjskie, powstaje Fabryka Mebli;
1946 – Wronki liczą 4051 mieszkańców;
1947 – rozpoczyna działalność spółdzielnia „Postęp”;
1948 – utworzenie przez ZPZ-ty warsztatu elektrycznego – dzisiejszy „Spomasz”;
1950 – uruchomienie kina „Gwiazda”;
1951 – utworzenie Wronkowskich Zakładów Wyrobów Metalowych – dzisiejsza „Amica”;
1952 – założenie orkiestry dętej; powstaje „Pomet”;
1954 – powstanie Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska”;
1955 – do użytku oddano most betonowy przez rzekę Wartę;
1956 – zlikwidowano most drewniany;
1959 – rozpoczęto budowę Spomaszu oraz budowę 8 bloków mieszkalnych przy ul. Mickiewicza, powstaje Klub MKS „Błękitni”;
1963 – uruchomienie pogotowia ratunkowego;
1965 – Wronki liczą 7243 mieszkańców.

Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.